DUGSIGA AASAASIGA ILAYS

Dugsiga Aasaasiga Ilays waxa uu ku yaal Xaafadda Waxbarashada, Xaafadda Huda, iyo Xaafadda Saamaley ee Magaalada Lascanod ee Gobolka Sool. Dugsiga Aasaasiga Ilays waxaa dhisay Dalladda Waxbarashada Ilays, sidoo kale waxaa socodsiintiisa ka masuul ah Dallaadda Waxbarashada Ilays sida maamulka dugsiga, ambaqaadka manhajka, iyo kasbashada bulshada. Dugsiga Aasaasiga Ilays waxaa taladiisa gacanta ku haya Gole laga soo doortay deegaanka Lascanod. Golaha Sare waxa uu ka masuul yahay jihada dugsiga loo hagayo, aayaha dugsiga, cidda maamulaysa, xidhiidhka dibedda, horumarka dugsiga, baylahtirka dugsiga, iyo ballaadhinta dugsiga. Dugsiga waxaa la furay August 01, 2006. Tirada ardayda ee dugsiga dhigata hadda waa 1,800 arday. Dugsiga Aasaasiga Ilays waa mid cusub oo tubtiisa waxbarashada, iyo qaabkiisuba solansan yihiin hannaanka waxbarashada ee Geyiga Soomaaliya iyo manhajyada adduunka ee horumarsan. Dugsiga Aasaasiga Ilays waxa uu manhajkiisu u qaybsan yahay saddex af oo kala ah: Soomaali, English iyo Carabi. Afka Soomaaliga waxaa ku baxa Maaddada Soomaaliga, Maaddada ICT, Maaddada Jimicsi iyo Ciyaarta (Physical Education), Maaddada Farshaxanimo (Arts), iyo Maaddada Cilmiga Bulshada (Tigaadda iyo Tagtada). Afka Carabiga waxaa ku baxa Maaddada Barbaarinta Islaamka iyo Maaddada Carabiga. Afka Ingiriisiga waxaa ku baxa Maaddada Xisaabta (Maths), Maaddada Fayadhawrka, Maaddada Ingiriisiga (English), Maaddada Sayniska, iyo Maaddada Cuntada (Food Science). Jadwalka soo socda ayaa kuu soo koobaya qaabka maaddooyinku u qaybsan yihiin:

Maaddada (Subject)	Afka (language)
Soomaali	Soomaali
Cilmiga Bulshada (Tigaadda iyo Tagtada)	Soomaali
Xogdhawrka (ICT)	Soomaali
Fayadhawrka (Being Healthy)	Soomaali
Barbaarinta Islaamka	Carabi
Carabi	Carabi
English	English
Mathematics	English
Science	English

Xagga sannadaha dugsigu waa sideed sanno oo ka bilaabma heerka 1aad (grade 1) ama fasalka 1aad. Labada sanno ee hore waxaa la yidhaahdaa Dugsiga Dhallaanka (Infant school), afarta sanno ee ku xiga waxaa la yidhaahdaa Dugsiga Carruurta (junior School). Labada sanno ee ku xigtana waxaa la yidhaahdaa Dugsiga Gurboodka (senior School). Xagga kooxaynta waxbarashada waxaa dugsigu loo qaybiyaa saddex qaybood oo kala ah: qayb la yidhaahdo heerka koowaad ee waxbarashada (HW1) oo ka kooban fasalka 1aad ilaa fasalka 2aad, qayb la yidhaado heerka labaad ee waxbarashada (HW2) oo ka kooban fasalka 3aad ilaa fasalka 6aad, iyo qayb la yidhaado heerka saddexaad ee waxbarashada (HW3) oo ka kooban fasalka 7aad ilaa fasalka 8aad. Jadwalka hoose ayaa si tifatiran kuugu qeexaya qaybahaas oo dhan.

Da’ada Sannadaha Dugsiga (School year age)	Jaadka Dugsiga (School type)	Sulooyinka -Sannadaha (Years)
5 – 7 jir - Heerka 1aad – HW1	Dugsig Dhallaanka (Infant School)	2 Sanno (Years)
8 – 12 jir - Heerka 2aad – HW2	Dugsig Carruurta (Junior School)	4 Sanno (Years)
12 – 14 jir - Heerka 3aad – HW3	Dugsig Carruurta (Junior School)	2 Sanno (Years)

Xagga magacbixinta fasallada, Dugsiga Aasaasiga Ilays waa uu ka guurey hannaankii gaboobey ee magacbixinta. Dugsiga Aasaasiga Ilays waxa uu adeegsadaa hannaan cusub oo la yidhaahdo HW oo u taagan ‘Heerka Waxbarashada’. Tusaale ahaan, kolka ardaygu yahay fasalka 1aad waxaa fasalkooda loo bixinayaa HW1 1A, HW1 1B, HW1 1C, iwm. Sidoo kale kolka ardaygu yahay fasalka 5aad waxaa loo bixinayaa HW2 5A, HW2 5B, HW2 5C, iwm. Kolka ardaygu yahay fasalka 2aad waxaa loo bixinayaa HW1 2A, HW1 2B, HW1 2C, iwm. Kolka ardaygu yahay fasalka 3aad waxaa loo bixinayaa HW2 3A, HW2 3B, HW2 3C, iwm. Dugsiga Aasaasiga Ilays waxa uu ardayda todobaadkii baraa 28 cashar oo xiisad kasta tahay 50 korasho (daqiiqo), casharradaas oo kala ah: 4 Ingiriisi ah, 4 Soomaali ah, 3 Cilmiga Bulshada ah, 4 Saynis ah, 1 Fayadhawr ah, 1 ICT, 5 Xisaab ah, 3 Barbaarinta Islaamka ah, iyo 3 Carabi ah.

HIMILOOYINKA WAXBARASHADA EE DUGSIGA AASAASIGA ILAYS

In aan kor u qaadno waxbarashada iyo tayeynteeda annaga oo ardayda wax ku barayna qalab iyo hab cusub. Isla kolkaana ardayda tusinayna sida waxbarashadu kor ugu qaado dhaqaalaha bulshada.
In aan horumarino hawl gudashada waxbarashada si aannu u xaqiijino in aannu himiladayadii gaadhney iyo in aannu qofkii la rabay bulshada u soo saarnay, isla kolkaana ardayga himiladiisu u noqon lahayd mid uu ku gaadho liibaan dhow iyo mid fog.
In aan tayeyno hannaanka waxbarashada ee Dugsiga Aasaasiga Ilays, waayo waxa ay tayo la’aanta waxbarashadu sababtaa hoos u dhac ku yimaado garaadka Aadamaha iyo raasamaalka aqoonta.
In aan Dugsiga Aasaasiga Ilays ku jihayno oo ku dhaqangelino hannaanka waxbarasho ee dunida ugu horumarsan, isla kolkaana saamayn ku yeelano siyaasada waxbarashada, barnaamijyada waxbarashada, iyo arrimaha horumarinta bulshada.
In aan sida ugu fiican u adeegsano qalabka iyo agabka kale ee waxbarashada si aannu wax u barno bulshadeena ka qaday kanshada aqoonta.
In Dugsiga Aasaasiga Ilays ka qaybqaato dibudhiska iyo soo noolaynta waxbarashada aasaasiga ah ee tayadeedu hoos u socoto. Isla kolkaana ka shaqayno jiritaanka, isku filaanshaha, iyo horumarinta waxbarashada Magaalada Lascanod.
Dugsiga Aasaasiga Ilays waa jiritaan waxbarasho oo hamigiisa iyo aragtidiisu tahay in uu dhaqangeliyo isku xidhka bulshada, horumarta nolosha, abuurista xirfadaha, iyo barwaaqaynta dalkeena. Guddiyada dugsigu waxa ay rabaan in ay horumariyaan aragti isku mid ah, tub waxbarasho isku mid ah, lebis isku mid ah, waxbarasho isku xilli ah, fasax isku mid ah, iyo maamin isku mid ah.

UJEEDOOYINKA WAXBARASHADA EE SANNADAHA HORE

Ujeedooyinka Waxbarashada ee sannadaha hore waa in ilmuhu horumar ka sameeyaa xagga:

qofnimada
arrimaha bulshada.
arrimaha deegaanka.
adeegsiga iyo ku hadalka afka, qorista, akhrinta iyo higgaadinta weedhaha adag.
xisaabta, fikirkeeda, adeegsigeeda iyo in uu ku fahmo nolosha dunida.
aqoonta guud iyo fahanka dunida ku xeeran
aqoonta sayniska iyo farsamada cusub.
maskaxda, hal abuurka, maaminta, iyo wax ogaanshaha dunida ku xeeran.

SOCDAALKA WAXBARASHADA EE DALLADDA WAXBARASHADA ILAYS

Da’da	Heerka Dugsiga	Jaadka Dugsiga
3½ ilaa 5 Jir	Dugsiga Xanaanada (Nursery School)	Dugsiga Aasaasiga (Ilays Primary School)
5 ilaa 7 Jir	HW1 - Dugsiga Dhallaanka (Infant School)
8 ilaa 12 Jir	HW2 - Dugsiga Carruurta (Junior School)
13 ilaa 14 jir	HW3 – Dugsiga Gurboodka (Senior School)	Dugsiga Sare (Ilays High School)
12 ilaa 16 Jir	HW4 - Dugsiga Dhalinyarada (Juvenile School)
16 ilaa 18 Jir	HW5 - Dugsiga Barbaarta (GCSE School)
18+ Jir	Waxbarashadda Hanaqaadka	Kulmiso (Ilays Academy College)
18+ Jir	Waxbarashadda Xilqaadka	Jaamacad (Ilays University)

XILLIYADA WAXBARASHADA IYO FASAXYADA

Gooraha waxdhigashada Dugsiyada Ilays
Shintirsiga 1aad ee Dayrta 137 Cisho (term 1)
Shintirsiga 1aad ee waxbarashadu waxa uu bilaabmaa 1da Ogoosto sannad kasta
Shintirsiga 1aad ee waxbarashadu waxa uu dhammaadaa 15ka Diisembar sannad kasta
Shintirsiga 2aad ee Diraacda 137 Cisho (term 2)
Shintirsiga 2aad ee waxbarashadu waxa uu bilaabmaa 2da Janaayo sannad kasta
Shintirsiga 2aad ee waxbarashadu waxa uu dhammaadaa 15ka Juunyo sannad kasta
Gooraha fasaxyada Dugsiyada Ilays
Fasaxa yar:	15ka Diisambar ilaa 31ka Diisambar
Fasaxa weyn:	15ka Juunyo ilaa 31ka Luulyo
Fasaxa Ciidda Fitriga:	2 Cisho ka dib maalinta Ciidda
Fasaxa Ciidda Udxada:	2 Cisho ka dib maalinta Ciidda
Fasaxa Ramadaan:	21da ilaa 30ka Ramadaan
Fasaxyada Qaranka:	Waa xilliyo kaladuwan

TAXANAHA MAADDOOYINKA MAHURAANKA AH IYO KUWA DOORASHADA LEH

Xisaab (Maths)
Xogdharaha (Computer – ICT)
Ingiriisi (English)
Saynis (Science)
Soomaali
Barbaarinta Islaamka (Islamic Study)
Carabi (Arabic)
Cilmiga Bulshada (History and Geography)
Jimicsi iyo Ciyaar (Physical Education)
Farshaxanimo (Arts)
Cuntada (Food Science)

GOLAHA TALADA GUUD EE DUGSIGA SARE ILAYS

Kolkii dugsiga la furay 2025tii, waxa ay Dalladda Waxbarashada Ilays magacawday Golaha Guddoonka Dugsiyada Ilays oo ka kooban xubnaha soo socda:

Guddoomiye: Cabdiqaadir Warsame Muuse
Guddoomiye ku xigeen: Cismaan Axmed Xuseen
Xoghaye: Maryama Axmed Suleymaan
Diiwaanhaye: Nasra Xasan Maxamed
Arrimaha Manhajka: Cabdirashiid Axmed Maxamed
Agaasimaha Maamulka: Sahal Maxamuud Xasan
Xidhiidhka Bulshada: Cumar Xuseen Warsame
Arrimaha Dibedda: Axmed Xasan Cabdi
Xubin: Cabdixamiid Cali Ismaaciil

MAAMULKA DUGSIGA AASAASIGA ILAYS

Maamulka Dugsiga Aasaasiga Ilays waxa ay ka kooban yihiin xubnaha soo socda oo kala:

Xasan Maxamed Axmed - Hormuudka Dugsiga Aaasaasiga (Q1aad)
Siciid Mahad Cali - Hormuud ku Xigeenka Dugsiga Aaasaasiga (Q1aad)
Cabdirashiisd Maxamed Axmed - Hormuudka Dugsiga Aaasaasiga (Q2aad)
Khaliil Keyse Maxamed - Hormuud ku Xigeenka Dugsiga Aaasaasiga (Q2aad)
Axmed Xasan Cabdi-Hormuudka Dugsiga Aaasaasiga (Q3aad)
Zakariye Maxamed Cabdullaahi - Hormuud ku Xigeenka Dugsiga Aaasaasiga (Q3aad)
Jaamac Cabdiraxmaan Cilmi - Hormuudka Dugsiga Aaasaasiga (Q4aad)
Cabdirisaaq Cabdiqaadir Axmed Hormuud ku Xigeenka Dugsiga Aaasaasiga (Q4aad)
Cabdixamiid Cali Ismaaciil - Xisaabiyaha Dugsiyada Ilays
Sahal Maxamuud Xasan - Xidhiidhka Dadweynaha
Cabdullaahi Cali Faarax - Ilaalo
Cabdirashiid Axmed Maxamed - Ilaalo
Jawaahir Cali Cabdi - Fayadhawrka
Milgo Axmed Maxamed - Fayadhawrka
Xiis Cabdirashiid Ismaaciil - Fayadhawrka
Xaawo Xuseen Cabdi Galaydh - Fayadhawrka
Rooda Cabdiraxmaan Maxamed - Fayadhawrka
Xamdi Ibraahim Axmed - Fayadhawrka

GUDDIDA WAALIDIINTA EE DUGSIGA AASAASIGA ILAYS

Laga bilaabo xilliga dugsiga la furayo oo ku aadan dhammaadkii July 2022dii, waxa ay Dalladda Waxbarashadda Ilays codsanaysaa in la helo guddi waalidiin ah oo la shaqayndoona maamulka dugsiga. Shuruudda koowaad waa in ay dhammaantood yihiin waalidiin carruur u dhigato dugsiga. Gudidaas waalidiinta ah waxaa ka mid ah:

Guddoomiye: Siciid Maxamed Xirsi
Guddoomiye ku xigeen: Istaahil Maxamed Xuseen
Xubin: Maxamuud Maxamed Xuseen
Xubin: Muna Axmed Maxamed
Xubin: Cabdixamiid Faarax Maxamuud
Xubin: Xaawo Xuseen Cabdi Galaydh
Xubin: Maryama Cabdullaahi Maxamed

HESHIISKA ARDAYGA – DUGSIGA - WAALIDKA

Wadashaqaynta dugsiga, waalidka, iyo ardaygu waxa ay sugtaa ama xaqiijisaa in ilmuhu horumar sameeyo oo ujeeddadii waxbarashada la gaadho.

DOORKA DUGSIGA

Waxa aannu ballanqaadaynaa in aannu ilmahaaga siino waxbarasho uu ku niyadsan yahay oo ammaan iyo xasilooni ku jirto si aad ujeeddadiina u gaadhaan. Dugsigu waxa uu dagaal kula jiraa carruurta kuwa kale dabagala ee dilka, dagaalka, cayda, hanjabaada, iyo cago jugleynta ku haya.
Waxa aannu ballanqaadaynaa in aannu ilmahaaga siino aqoon jaadad badan leh iyo waxbarasho uu waaya-aragnimo ka kororsado.
Waxa aannu ballanqaadaynaa in aannu ilmahaaga kor u qaadno heerkiisa waxbarasho sida xisaabta, afafka, aqoonta sayniska, barbaarinta, iwm.
Waxa aannu ballanqaadaynaa in aannu ilmahaaga siino fursad kasta oo waxbarasho oo dugsi horumarsan laga helo.
Waxa aannu ballanqaadaynaa in aannu ilmahaaga ka ilaalino oo ka hortagno wax kasta oo basar xumo ah oo uu ka kasban karo dugsiga iyo agabka isgaadhsiinta.
Dugsigu waxa uu diyaar u yahay in uu ku wargeliyo waxbarashada ilmahaaga la barayo.
Dugsigu waxa uu diyaar u yahay in uu kuugu yeedho shir waalid oo galbo la qorsheeyey ah.
Dugsigu waxa uu diyaar u yahay in uu ku wargeliyo horumarka ilmahaagu samaynayo.
Dugsigu waxa uu diyaar u yahay in uu dhakhso kuula soo xidhiidho haddii arrin ku khusaysaa aloosanto.
Dugsigu waxa uu diyaar u yahay in uu ilamahaaga si joogto ah shaqo guri ugu soo diro.
Dugsigu waxa uu diyaar u yahay in uu ilmahaaga xuquuqdiisa ilaaliyo oo si joogta ah ula socdo.

DOORKA WAALIDKA

Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu dugsiga yimaaddo maalin kasta.
Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu dugsiga yimaado goortii loogu talagalay.
Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu dugsiga isaga oo si fiican u soo seexday xalayto.
Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu dugsiga yimaaddo isaga oo soo quraacday.
Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu dugsiga yimaado isaga oo waxbarasho u diyaar ah.
Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu guriga yimaaddo goorta dugsiga laga soo fasaxo.
Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu guriga joogo goorta aannu ku ballanay in uu wax akhriyo.
Waxa aan sugayaa oo hubinayaa in ilmahaygu haysto agabka waxbarashada ee uu u baahan yahay.
Dadaalka dugsiga ugu jiro toosinta basarka ardayda waxa aan ku taageerayaa in aan ilmahayga ku tirtirsiiyo raacista, u hoggaansanka, iyo ilaalinta qawaaniinta, iyo xeerarka dugsiga.
Dadaalka dugsiga ugu jiro tayeynta waxbarashada waxa aan ku taageerayaa in aan ilmahayga tabantaabo dheeraad ah u fidiyo haddii ay casharadu ku adkaadaan.
Dadaalka dugsiga ugu jiro in uu dabargooyo dagaalka, cayda, baad ka qaadista, u hanjabida, qabyaalada, kooxaysiga, iwm waxa aan ku taageerayaa in aan is garabtaago.
Ilamahayga waxbarashadiisa waxa aan ku taageerayaa in aan ka qaygalo kulamada dugsiga.
Ilamahayga waxbarashadiisa waxa aan ku taageerayaa in aan ku dhiirigeliyo siduu u celin lahaa shaqada guriga ee loo soo diray.
Ilamahayga waxbarashadiisa waxa aan ku taageerayaa in aan guriga uga sameeyo meel xasilloon oo uu wax ku akhristo ama shaqada guriga kaga shaqeeyo.
Ilamahayga waxbarashadiisa waxa aan ku taageerayaa in aan dugsiga la soo xidhiidho haddii arrin degdeg ahi jirto.
Dugsiga waxa aan u ballanqaadayaa in aan soo saxeexo oo soo celiyo wixii dhambaalo ah ee la ii soo gudbiyey sida ugu dhakhsaha badan.
Dugsiga waxa aan u ballanqaadayaa in aan bixinayo sida ugu dhakhsaha badan haddii ilmahaygu jebiyo ama dhibaato kale u geysto agabka dugsiga.
Dugsiga waxa aan u ballanqaadayaa in aan bixinayo lacagta ardayga laga rabo bil kasta bilowgeeda.
Dugsiga waxa aan u ballanqaadayaa in aan bixinayo lacagta ardayga laga rabo sannadkiiba hal mar oo keliya oo ah waraaqaha imtixaanaadka iyo dhaajinta (copy) casharrada.

DOORKA ARDAYGA

Waxa aan ballanqaadayaa in aan dugsiga imaado maalin kasta.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan dugsiga ku imaado waqtiga oo buuro ah.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan habsankaygu ka dib dhicin 07:00 aroor kasta.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan u lebisto qaabka dugsigu iga rabo in aan u lebisto.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan soo qaato agabka waxbarasho ee la iiga baahan yahay maalin kasta.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan waxbarto aniga oo bixinaya dadaalka ugu badan kol kasta iyo meel kasta.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan ixtiraamo qof kasta oo dugsiga jooga sida ardayda, shaqaalaha, waalidiinta, macalimiinta, iwm.
Waxa aan ballanqaadayaa in aanan ka qaybqaadan falal anshax xumo ah oo dugsiga xeerarkiisa ku lid ah sida dagaal, cay, hanjabaad, baad arday kale laga qaado, dabagal, dhego adayg, iwm.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan soo sheego haddii arday kale dabagal, baad, hanjabaad, iyo dagaal lagu sameeyo.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan dhawro oo ilaaliyo hantida dugsiga sida kuraasta, miisaanta, xogdhawrayaasha, dhismaha, dhirta, iwm.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan dhawro oo ilaaliyo xeerarka iyo hannaanka dugsiga u degan.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan dugsiga maamulkiisa u soo gudbiyo waxyaalaha aan rabo ama welwelka igu haya.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan soo dhammaystiro oo soo celiyo sida ugu dhakhso badan shaqada guriga ee la ii diro.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan si wacan u soo seexdo oo aanan dugsiga iman aniga oo jidhkayga hurdo ku jirto, isla kolkaana aanan ku soo jeedin waxyaalaha dan seega ah sida baraha bulshada.
Waxa aan ballanqaadayaa in aan naftayda waxbarasho iyo horumar ku jiheeyo.
Waxa aan ballanqaadayaa in la i xidho 24 saacadood (amminood) haddii aan ka qaybqaato falal xunxun oo dugsiga xeerarkiisa iyo hannaankiisa ku lid ah.